آموزش تقویت حافظه یکی از موضوعات حیاتی در دنیای امروز است که اهمیت فراوانی برای همهی افراد دارد. از دانشآموزان گرفته تا دانشجویان که به دنبال بهبود تواناییهای شناختی خود هستند، همه میتوانند از تکنیکها و روشهای مختلف برای بهبود عملکرد حافظه بهرهمند شوند. تکنیک تقویت حافظه نه تنها در زندگی روزمره، بلکه در محیطهای آکادمیک و حرفهای نیز کاربرد دارد.
در واقع داشتن یک حافظه سالم و توانا یکی از مهمترین نیازهای زندگی هر فرد است. حال این فرد میتواند یک متخصص باشد که برای تصمیم گیری و انجام کارهای حرفهای خود نیاز به تفکر و استفاده از حافظه خود دارد و یا فردی عادی که برای داشتن زندگی بهتر نیاز دارد تا مغز خود را فعال نگه دارد.
به طور کلی داشتن یک حافظه قوی و توانمند در بهبود کیفیت زندگی و کسب موفقیتهای حرفهای نقش بسیار مهمی دارد. مهم نیست در کدام مرحله از زندگی خود هستید، مغز شما بزرگترین مرکز پردازش اطلاعات است که اگر فعالیتی نداشته باشد، ضعیف خواهد شد و به مرور زمان مشکل فراموشی به سراغتان خواهد آمد. از این رو در این مقاله، به بررسی روش تقویت حافظه و آموزش تقویت حافظه به صورت کامل خواهیم پرداخت.
برای مشاهده ویدیو “آموزش تقویت حافظه استاد مرتضی نیکفر” روی آن کلیک کنید.👇
مهمترین دلایل ضعیف شدن حافظه
- داروها
- تغییرات هورمونی
- آسیبهای مغزی در اثر ضربه یا سکته مغزی
- کمبود خواب
- افسردگی و استرس
- کاهش آب بدن
- افزایش سن
- کمبود ویتامین ب 12
- رژیم غذایی نامناسب
- سبک زندگی نادرست
- ابتلا به بیماری زمینهای آلزایمر
- استعمال دخانیات
موثرترین روش های تقویت حافظه در زندگی روزمره
در ادامه بهترین روشهای تقویت حافظه را ذکر میکنیم:
به تغذیه خود اهمیت بدهید
غذا لازمه بدن هر انسان است و انرژی مورد نیاز مغز را تامین میکند. داشتن یک رژیم غذایی مناسب نه تنها جسم شما را سالم نگه میدارد، بلکه بر عملکرد مغز شما نیز تاثیر خواهد داشت.
مواد غذایی مفید برای تقویت حافظه
مواد غذایی حاوی امگا 3 که بیشتر در ماهی یافت میشود باید به طور مرتب در وعدههای غذایی شما وجود داشته باشد. اگر ماهی دوست ندارید میتوانید از سبزیجات، مغزیجات و حبوباتی که امگا 3 دارند مانند اسفناج، کلم بروکلی، گردو و لوبیا استفاده کنید. به طور کلی خوراکیهایی که حاوی آنتی اکسیدان هستند سلولهای مغزی را در برابر آسیب حفظ میکنند.
علاوه بر این مواد غذایی حاوی پروتئین بدون چربی به ترمیم سلولهای مغز و ساخت سلولهای جدید کمک میکند. غذاهای حاوی فیبر از جمله غلات و برخی از میوهها برای بهبود جریان خون در مغز بسیار مفید بوده و لازم است که در وعدههای غذایی به مقدار کافی مصرف شود.
به طور منظم ورزش کنید
ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی منظم نه تنها در سلامت بدن و کاهش وزن، بلکه موجب ترشح هورمون BDNF میشود که در بهبود عملکرد سلولهای مغز تاثیر بسزایی دارد. داشتن یک روتین منظم برای ورزش کردن و پیاده روی کمک میکند تا عملکرد مغز شما بهبود یابد.
منظور ما از ورزش کردن یا فعالیت بدنی این نیست که حتما باید ورزش سنگین انجام دهید. ورزشهایی مانند یوگا، پیاده روی و ورزشهای سبک اگر به صورت منظم و روزانه انجام شوند برای سلامت جسم و افزایش انرژی کافی خواهند بود. ورزش میزان استرس شما را کم میکند که همین مساله در تقویت حافظه و تمرکز شما نقش بسیار مهمی دارد.
خوب بخوابید
آیا درباره تاثیر خواب در تقویت حافظه چیزی شنیدهاید؟ خواب و استراحت کافی برای بهبود عملکرد مغز و تقویت قدرت حافظه از اهمیت بالایی برخوردار است. مغز در زمان استراحت هم به فعالیت خود ادامه میدهد اما فرصت این را دارد که خاطرات و اطلاعات موجود در ذهن را ساماندهی کرده و آنها را در ذهن تثبیت کند.
توصیه میشود طبق یک روتین منظم پیش بروید. هر روز در ساعت مشخصی بخوابید و در ساعت مشخصی نیز از خواب بیدار شوید. این نظم به تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی شما کمک خواهد کرد. خواب کافی در میزان یادگیری و به خاطر سپردن مطالب جدید تاثیر دارد، به همین دلیل به دانش آموزان توصیه میشود تا دیر وقت بیدار نمانده و به قدر کافی بخوابند.
کاهش استرس
استرس و اضطراب برای سلامتی جسم و مغز بسیار مضر است و باید تا حد امکان از آن دوری کرد. استرس موجب میشود تا میزان ترشح هورمونها دچار اختلال شده و عملکرد مغز تاثیر میگذارند. در نتیجه فرد در زمان فکر کردن و تصمیم گیری احساس سردرگمی و ناتوانی کند.
استرس به مرور زمان موجب آسیب دیدن سلولهای خاکستری مغز میشود که به مهمترین بخش مغز که مسئول ثبت خاطرات است آسیب میرساند. علاوه بر این استرس بالا جریان خون در مغز را کاهش میدهد و همین مسئله موجب ضعیف شدن حافظه و عدم تمرکز در فرد میشود.
یادگیری مهارت جدید
حافظه انسان مانند عضلات بدن هستند که هر قدر بیشتر از آن کار بکشید، قویتر خواهند شد. یک روش موثر دیگر برای تقویت حافظه این است که پیوسته به دنبال کسب مهارتهای جدید باشید. یادگیری مهارت سلولهای مغز را تحریک میکند و همین اتفاق موجب میشود تا ذهن فعال بماند. وقتی شما در حال یادگیری یک مهارت هستید، ارتباطات میان سلولهای مغزی بیشتر میشوند.
میتوانید یک زبان جدید یاد بگیرید، ورزشی که دوست دارید را ادامه دهید و به صورت حرفهای تکنیکها را انجام دهید. نواختن ساز مورد علاقهتان را یاد بگیرید. بازیهای جدید مانند سودوکو یا شطرنج را شروع کنید.
آشنایی با برترین تکنیک های تقویت حافظه
حتما برای شما هم پیش آمده است که بسیاری از چیزهای ساده و کوچک را خیلی سریع فراموش کنید. مانند لیست خرید، نام همکار یا یک تاریخ مهم. این اطلاعات شاید خیلی مهم نباشند اما گاهی فراموش کردن همین مسائل به ظاهر ساده میتواند فرد را دچار سردرگمی کند. در اینجا چند تکنیک تقویت حافظه را به شما همراهان گرامی معرفی خواهیم کرد:
تکنیک یادگیری آکادمیک
این تکنیک برای زمانی کاربرد دارد که شما با حجم بالایی از اطلاعات و مطالب مواجه هستید و باید تمامی آنها را به خاطر بسپارید. شاید این تکنیک بیشتر برای دانش آموزان و دانشجویان کاربرد داشته باشد اما هر فردی میتواند از آن استفاده کند. در این تکنیک شما باید در چند مرحله مطالب را مطالعه کنید:
مطالب را به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید
برای این کار به عنوان مثال کتاب درسی خود را بر اساس فصل و مباحث به چند بخش دسته بندی کرده و در هر نوبت یک بخش را مطالعه کنید. بهتر است تعداد صفحات هر بخش را بر اساس میزان سختی و آسانی مباحث تقسیم کنید.
خلاصه نویسی کنید
مرحله بعد نوشتن خلاصه هر بخش است. بدین صورت که همزمان با مطالعه هر بخش از کتاب، نکات مهم و برداشتی که از مطالب داشتید را به صورت خلاصه در یک دفترچه یادداشت نمائید. دانش آموزان برای حل مشکل عدم تمرکز در درس خواندن میتوانند از این روش استفاده کنند.
رمز گذاری کنید
بهترین راه برای به خاطر سپردن برخی از مطالب سخت رمزگذاری است. با این روش شما یک رمز مخصوص برای خود تعریف میکنید که با آن میتوانید بخشی از مباحث کتاب را به خاطر بیاورید. به عنوان مثال برای حفظ کردن فرمولها میتوانید از این روش استفاده کنید.
از نمودارها و فلوچارتها استفاده کنید
با رسم نمودار و فلوچارت میتوانید نکات مهم را به یکدیگر ارتباط داده و مطالب را به خاطر بسپارید. مباحث مرتبط را در یک جدول یادداشت کنید.
به طور مرتب تمرین کنید
به خاطر داشته باشید که تنها مطالعه برای یادگیری کافی نخواهد بود. اگر میخواهید حافظه تان تقویت شود و مطالب را برای مدت زمان طولانی در ذهن خود نگه دارید، باید تمرین داشته باشید. تمرین مداوم کمک میکند تا نکات مهم بارها و بارها در ذهن شما مرور شده و در حافظه بلند مدت شما ثبت شوند.
تکنیک یادگیری تصویری
تصاویر ذهنی نقش فوق العادهای در تقویت حافظه دارند. وقتی شما مطلبی یا چیزی را با تصویر سازی به خاطر میسپارید، در حقیقت آن را در حافظه بصری و بلند مدت خود ثبت کردهاید. تصاویر به طرز شگفت انگیزی در ذهن باقی میمانند. وقتی مغز تصویری را دریافت میکند، تمام بخشهای مغز تحریک شده و شروع به ثبت داده میکنند. به همین دلیل است که تصاویر و احساسات برای مدت زمانی طولانی در خاطرات باقی میمانند. برای استفاده از این تکنیک به روش زیر عمل کنید:
تصویرسازی کنید
یک راه برای تقویت حافظه این است که شما از تصاویر برای به خاطر سپردن اطلاعات استفاده کنید. به عنوان مثال برای به خاطر سپردن یک لغت، تصویر آن را در ذهنتان مجسم کنید. یا در زندگی روزمره خود تصویری از آن لغت بسازید. گاهی استفاده از تصاویر و اشکال غیر مرتبط کمک میکند تا بتوانید مطلبی را به خاطر بسپارید.
میان تصاویر و مطالب ارتباط برقرار کنید
برای به خاطر سپردن بهتر است پس از تصویر سازی ارتباطی میان تصویر و مطلب مورد نظرتان پیدا کنید. المانهایی را در تصویر پیدا کنید که یادآور مطالب باشند. تحقیقات نشان میدهند که با این کار فعالیت بخش اکسیپیتال جداری مغز بیشتر شده و قسمتهای بیشتری از مغز درگیر ثبت اطلاعات میشوند.
تخیل خود را به کار بگیرید
همانطور که گفتیم تصویر سازی یکی از بهترین و موثرترین تکنیکهای تقویت حافظه است که در یادگیری و به خاطر سپردن مطالب بسیار کمک کننده و مفید است. اما برای این که در این کار موفق باشید بهتر است کمی خلاقیت به خرج داده و تصاویر را به شکلی که دوست دارید تغییر دهید. به عنوان مثال میتوانید یک تصویر را به صورت غم انگیز یا خنده دار تصور کنید. این کار موجب میشود تا احساسات شما درگیر شده و قدرت حافظه شما چندین برابر شود.
تکنیک یادگیری کلامی
در این تکنیک فرد با بیان کلمات و با توضیح مطالب، آنها را در حافظه خود تثبیت میکند. در این تکنیک از دو روش استفاده کنید:
مطالب را تکرار کنید
برای به خاطر سپردن یک مطلب بهتر است آن را یک یا چند بار برای خودتان یا یک فرد دیگر توضیح دهید. این کار کمک میکند تا ذهن شما فعالتر شده و قدرت به خاطر سپردن مطالب در ذهنتان بیشتر شود. اگر از نظر مکانی محدودیت ندارید با صدای بلند با خودتان حرف بزنید و هر آن چه که مطالعه کردهاید و یاد گرفتهاید را برای خودتان توضیح دهید.
استفاده از کلمات کلیدی
مسلما وقتی مطلبی را مطالعه میکنید به چند کلمه مهم و کلیدی برخورد میکنید که مشخص میکند مطلب در مورد چیست و چه پیامی دارد. با به خاطر سپردن این کلمات شما یک سرنخ در دست دارید که میتوانید باقی مطالب را در ارتباط با آن به خاطر بیاورید. برای آموزش تقویت حافظه باید بگویم که شما ابتدا باید بتوانید کلمات کلیدی را در متن پیدا کنید و با توجه به ایده اصلی، ارتباط معنایی موجود میان آنها را کشف نمایید.
تکنیک یادگیری معنایی
تکنیک یادگیری معنایی برای به خاطر سپردن مطالبی موثر است که معنادار بوده و باید به صورت مفهومی درک شوند. اگر فرد بتواند معنی یک مطلب را به طور کامل متوجه شود قادر خواهد بود آن را برای مدت زمانی طولانی به خاطر بسپارد. به عنوان مثال در یادگیری زبان انگلیسی تا زمانی که شما معانی مختلف یک لغت را ندانید، قادر نخواهید بود مفهوم و منظور یک جمله را متوجه شوید. این تکنیک بدین صورت است :
بین مطالب ارتباط معنایی پیدا کنید
ما زمانی میتوانیم یک مطلب را به خاطر بسپاریم که آن را به طور کامل درک کرده باشیم. وقتی هیچ دانشی در مورد یک مطلب نداشته باشیم خیلی زود هر آنچه که شنیدهایم یا خواندهایم را فراموش خواهیم کرد. برای این که بتوانیم مطالب را به خوبی درک کنیم بایستی میان مطالب جدید و مطالبی که قبلا آموخته ایم ارتباط معنایی ایجاد کنیم. اگر مطالب قبلی را خوب آموخته باشیم، به راحتی میتوانیم اطلاعات جدید را با آن تطابق داده و دانش خود را بروز کنیم.
از مثالها استفاده کنید
یکی از روشهای موثر برای یادگیری معنایی استفاده از مثالهای عینی است. بسیاری از معلمان برای آموزش مطالب به دانش آموزان از مثالها و اتفاقاتی که در دنیای واقعی رخ داده است استفاده میکنند. وقتی شما میخواهید مطلبی را به خاطر بسپارید برای فهمیدن و درک کردن آن نیاز دارید تا اطلاعات بیشتری کسب کنید. بررسی مثالها و اتفاقات حقیقی میتواند بسیار موثر و مفید باشد.
ایجاد تصویر ذهنی از مطالب
اگر فرد بر مطلب یا موضوع مورد نظر تسلط کامل داشته باشد با ایجاد یک تصویر ذهنی میتوانید نکات مهم را به خاطر سپرده و در حافظه بلند مدت خود ثبت کنیم. این روش برای یادگیری مطالب معنادار بسیار موثر بوده و با فعال کردن بخشهای مختلف مغز، قدرت حافظه را بهبود میبخشد.
تقویت حافظه زمانی رخ خواهد داد که فرد قادر باشد از تکنیکهای مختلف تقویت حافظه به درستی استفاده کند. تمامی تکنیکهای یادگیری در بهبود عملکرد مغز و افزایش قدرت حافظه تاثیر بسزایی خواهند داشت.
مزایای تندخوانی برای تقویت حافظه
تندخوانی یک روش موثر در تقویت حافظه و بهبود کیفیت یادگیری است. این روش به شما کمک خواهد کرد تا در کوتاهترین زمان ممکن، بیشتری مطلب را مطالعه کرده و به خاطر بسپارید. آموزش تندخوانی برای تمامی سنین کاربرد داشته و در بهبود عملکرد مغز نقش بسیار مهمی دارد. این روش نه تنها برای دانش آموزان، بلکه برای افراد متخصص و بالغ توصیه میشود. مهمترین مزیت تندخوانی این است که شما تنها مطالب مهم را به خاطر خواهید سپرد.