یک سال دیگر تا کنکور باقی مانده است و شما با حجم زیادی از دروس انسانی دست و پنجه نرم میکنید. نمیدانید که چطور باید تاریخ، فلسفه، ادبیات، علوم اجتماعی و سایر درسها را بخوانید تا برای مدت طولانی در حافظهتان ثبت شود. از خودتان میپرسید: «چگونه میتوانم این همه دروس حفظ کردنی را در کمترین زمان وارد مغزم کنم؟» محققان به این نتیجه رسیدند که خلاصه نویسی میتواند راهی عالی برای درک عمیق مفاهیم مهم درسی باشد؛ اما چگونه؟ در این بررسی از وبسایت «آکادمی همای» در مورد اهمیت، اصول و بهترین روش خلاصه نویسی دروس انسانی صحبت میکنیم.
اهمیت خلاصه نویسی دروس انسانی
مطمئنا میدانید که خلاصه نویسی به معنای تبدیل مثلا متن یک صفحهای به یک پاراگراف است. درحقیقت، خلاصه یک نسخه کوتاهتر از یک متن اصلی است که نکات اصلی آن متن را شامل میشود. خلاصه نویسی به ویژه در مورد دروس انسانی که حفظی هستند، اهمیت دوچندانی پیدا میکند. به این خاطر که دروس حفظ کردنی نیاز به این دارند که در حافظه بلند مدت ثبت شوند و مثل ریاضی محاسباتی نیستند. خلاصه نویسی میتواند از چندین جهت برای درک عمیقتر دروس رشته علوم انسانی مفید باشد. در ادامه به مزایای خلاصه نویسی دروس انسانی اشاره میکنیم:
- خلاصه نویسی میتواند نکات اساسی درس را مشخص کند و به شما کمک خواهد کرد تا با خواندن مطالب مهم، ماهیت دروس را عمیقتر درک کنید.
- خلاصه نوشتن دروس یک تعامل فعالانه با مطالب است که به جای خواندن منفعلانه همه بخشهای درسی، ارتباط با محتوا را به سطح عمیقتری میبرند.
- خلاصه کردن به شما امکان میدهد مطالب را با کلمات و زبان خود روی کاغذ بنویسید که با سبک یادگیری منحصر به فرد شما هماهنگ است.
- خلاصه نویسی دروس انسانی میتواند یک منبع کامل برای بازبینی مفاهیم مهم بدون خواندن مجدد کل درس باشد و در زمان شما صرفه جویی کند.
- خلاصه نوشتن مطالب مهم درسها میتواند در افزایش تمرکز مهم است، زیرا شما باید مطالب را با دقت بخوانید تا مهمترین بخش آنها را خلاصه کنید.
- تکرار محتوای خلاصه شده میتواند مسیرهای عصبی مغز را تقویت کرده و یادآوری طولانی مدت موضوعات مهم را تا زمان نزدیک به کنکور سادهتر کند.
- شما با خلاصه نوشتن مطالب میتوانید مهارت نوشتاری خود را توسعه دهید. این مهارت به ویژه در دانشگاه بسیار سودمند و اثربخش خواهد بود.
- خلاصه نویسی میتواند خسته شدن از درس خواندن برای کنکور را کاهش دهد و انگیزه و اعتماد به نفس شما را برای مطالعه موثرتر بیشتر کند.
بهترین روش خلاصه نویسی دروس انسانی
چیزی به عنوان اصول خلاصه نویسی وجود ندارد، هر کسی به روش خودش میتواند یکسری اصول را تدوین کند. یکی با نوشتن روی کاغذهای رنگی راحت است و دیگری ممکن است مطالب را با در سندی در کامپیوتر بنویسد؛ اما ما در ادامه بهترین روش خلاصه نویسی دروس انسانی را به شما آموزش میدهیم.
1- دروس را به طور کامل بخوانید
متن دروس را چندین بار بخوانید تا مطمئن شوید که همه چیز را متوجه شدهاید. اولین بار که متن را میخوانید، به جای مکث برای یادداشت برداری، صرفاً بر خواندن تمرکز کنید. سعی کنید هدف، استدلال پشت هر مطلب و جزئیات مرتبط را شناسایی کنید. وقتی متن را برای بار دوم میخوانید، بهتر میتوانید ماهیت هر موضوع را بفهمید و حتی خود را برای خلاصه نویسی و مطالعه بدون فراموشی آماده کنید.
2- ایدههای اصلی را شناسایی کنید
نکات اصلی و مهم دروس را شناسایی کنید. برای مثال، اگر برخی از استدلالهای خاص در سراسر متن مدام تکرار میشوند، به این معنی است که آنها احتمالا مهم هستند. حفظ نامها، مکانها، تاریخ یا رویدادها میتوانند به شما کمک کنند تا اصل مطلب را بهتر به خاطر بیاورید. در مرحله بعد موضوعات تعریفی را در نظر بگیرید. مثلا، تعریف روانشناسی گشتالت در کتاب روانشناسی سال یازدهم آمده است که باید آن را کامل درک کنید.
3- استدلالهای اصلی را مشخص کنید
متن را دوباره با دقت بیشتری بخوانید. به عنوان مثال، میتوانید به دنبال تکرارها، جزئیات مربوط به عنوان یا توضیحات شخصیتها باشید. در ادامه نکاتی برای شناسایی استدلالهای مهم در دروس آمدهاند:
- در هر پاراگراف به دنبال جملهای باشید که مفهوم اصلی را بیان میکند و زیر آن خط بکشید.
- پس از پایان خواندن کل درس، جملات موضوعی را که زیر آن خط کشیدید را دوباره بخوانید.
4- خلاصه خود را بنویسید
شما میتوانید خلاصه خود را با عنوان درس و بخش مربوط به آن شروع کنید. به عنوان مثال، میتوانید بنویسید: «تاریخ – حمله آلمان به فرانسه در جنگ جهانی دوم.» سپس برداشت خود را نسبت به موضوع اصلی بنویسید، بدون اینکه وارد جزئیات بیمورد شوید. تاریخ شروع و پایان حمله آلمان به فرانسه در جنگ جهانی دوم، نوع حمله (زمینی یا هوایی)، فرمانده آلمانیها در حمله، مدت زمان پیروزی و افراد تاثیرگذار در این مرحله از جنگ موضوعات مهم محسوب میشوند.
5- زاویه دید را مشخص کنید
بهترین کار این است که خلاصه خود را از زاویه دید سوم شخص بنویسید. با نوشتن در دیدگاه سوم شخص میتوانید لحن حرفهایتری به متن خود بدهید. این دیدگاه همچنین به شما امکان میدهد اطلاعات را بدون تعصب شخصی یا نظرات خودتان روی کاغذ بیاورید که این موضوع که باعث ایجاد حس بی طرفی میشود. زاویه دید سوم شخص به خصوص در مورد دروس انسانی به دلیل ماهیت استدلالی آنها به شدت توصیه میشود.
6- خلاصه را جمع بندی کنید
نتیجه گیری یا آخرین نکته اصلی را دوباره در پایین خلاصه خود بیان کنید. حتی اگر خلاصه یک متن کوتاه است، نتیجه گیری میتواند تنها یک خط باشد. بازگویی مهمترین بخش درس میتواند به شما کمک کند تا آنچه را که میخوانید بهتر درک کنید و در حافظه بلند مدت خود نگه دارید. تهیه یک جمع بندی برای خلاصه درس میتواند جوهره متن را بیرون بکشد و نشان دهد که شما تا چه اندازه مطالب را درک کردهاید.
7- خلاصه را تصحیح و اصلاح کنید
پس از تکمیل خلاصه خود، آن را با صدای بلند بخوانید و اصلاحات لازم را انجام دهید. هر جمله تکراری را حذف کنید و در صورت لزوم جملات را از نظر روان بودن متن بررسی کنید. همچنین، دستور زبان و املای خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که خلاصه شما بدون خطاست. همه اینکار باعث میشوند تا شما بارها و بارها خلاصه خود را بخوانید و آنها در حافظه خود ثبت کنید.
8- از مهارت تندخوانی استفاده کنید
تندخوانی با امکان شناسایی سریع نکات مهم هر درس، روند خلاصه نویسی را بهبود میدهد. درواقع، تندخوانی خود به تنهایی روشی برای خلاصه کردن متون است که به جای نوشتن روی کاغذ (نوشتاری)، بر مطالعه تمرکز دارد (بصری). تندخوانی میتواند درک و حفظ مطالب را بهبود بخشد و به شما کمک کند تا روی مفاهیم مهم هر درس تمرکز کنند. شما با آموزش تندخوانی حجم زیادی از دروس را بخوانید و آنها در در مدت زمان کمی روی کاغذ به صورت کوتاه خلاصه کنید. این موضوع راهی برای تقویت حافظه و مدیریت زمان است.
یک مثال از خلاصه نویسی دروس انسانی
خلاصه کردن بخش مهمی از دروس انسانی است. برای مثال، درس تاریخ که با داستانها، روایتها، شخصیتها و سایر موارد همراه است، نیاز شدیدی به خلاصه نویسی دارد.در ادامه نمونهای از خلاصه نویسی انقلاب صنعتی اروپا آورده شده است:
«انقلاب صنعتی که در اواخر قرن هجدهم (سالهای 1760 تا 1840 میلادی) آغاز شد، تغییری اساسی را در اقتصاده کشاورزی به اقتصاد صنعتی رقم زد. اختراعات مهم مانند موتور بخار و ماشین نخ ریسی جنی، انقلابی در روشهای تولید ایجاد کردند و باعث تولید انبوه و رشد مراکز شهری شدند. انقلاب صنعتی در انگلستان آغاز شد و سپس به اروپا و آمریکا راه یافت. این دوره با ایجاد فرصتهای شغلی جدید، افزایش بهره وری و تغییر ساختارهای اجتماعی باعث تغییر جامعه شد. این دوره در شکل گیری نظامهای اقتصادی و اجتماعی مدرن بسیار مهم بود.»
روش خلاصه نویسی تک تک دروس انسانی
حالا به سراغ خلاصه نویسی تک تک دروس انسانی میرویم تا به شما کمک کنیم تا هر درس را مطابق با مفاهیم و ساختارشان خلاصه کنید.
ریاضیات
برای خلاصه کردن ریاضی، روی مفاهیم کلیدی، فرمولها و روشهای حل مسئله تمرکز کنید. تئوریهای اساسی مانند عملیات جبری، اصول حساب و روابط هندسی را خلاصه کنید. از بولت پوینتها برای ترسیم مراحل حل مسائل استفاده کنید. نمودارها یا فلوچارتها را برای درک بصری به خلاصه خود اضافه کنید. از مسائل بسیاری پیچیده دوری کنید، اما مطمئن شوید که فرمولهای مهم به وضوح بیان شدهاند.
اقتصاد
درس اقتصاد را با پوشش تئوریهای اساسی مانند عرضه و تقاضا، ساختارهای بازار و اصول کلان اقتصاد خلاصه کنید. نمودارهای مهم مانند مرز امکان تولید یا منحنیهای عرضه و تقاضا را بنویسید. عبارات کلیدی مانند تورم، تولید ناخالص داخلی و سایر موارد مرتبط را در خلاصه بیاورید. از مثالهای واقعی برای توضیح ایدههای مفهومی در درس اقتصاد استفاده کنید تا مفاهیم را با عمیق بیشتری وارد ذهن خود کنید.
زبان و ادبیات فارسی
درس زبان فارسی را با تمرکز بر قواعد دستور زبان، نحو و فنون ساخت واژگان خلاصه کنید. ابزارهای ادبی مهم و روشهای تحلیل شعر و نثر را بنویسید. درباره جنبشهای ادبی و نویسندگان مهم خلاصه برداری کنید. ساختارهای پیچیده زبانی را با مثال ساده بیان کنید. توجه داشته باشید که درس زبان و ادبیات فارسی در کنکور سال 1403 بیشتری ضریب را (ضریب 8) بین همه دروس داشت.
زبان عربی
بر خلاصه کردن قواعد دستور زبان عربی بر ساختار جمله، صرف افعال و موارد اسمی تمرکز کنید. واژگان ضروری برای درک مطلب را بنویسید. مثالهایی از عناصر مهم در زبان عربی را در خلاصه خود بگنجانید. در صورت لزوم خلاصهای از متون فرهنگی و ادبی دنیای عرب را بنویسید. از جداول برای صرف افعال و ضمایر استفاده کنید.
تاریخ
دورههای مهم تاریخی را با تمرکز بر اتفاقات مهم خلاصه کنید. چهرههای تاثیرگذار و تحولات مهم را بنویسید. بر روابط علت و معلولی و موضوعات فراگیر، مانند تغییرات اجتماعی یا سیاسی تمرکز کنید. از جدول برای درج تاریخ وقایع مهم استفاده کنید. از وارد شدن به جزئیات خودداری کنید، اما مطمئن شوید که نقاط عطف تاریخ را در خلاصه خود آورده شدهاند.
جغرافیا
خلاصه نویسی درس جغرافیا باید موضوعات جغرافیای فیزیکی و انسانی مانند شکلهای زمین، الگوهای آب و هوایی و توزیع جمعیت را پوشش دهد. نمودارهای مهم مانند نقشهها یا نمودارهای آب و هوا را بنویسید. فرآیندهایی مانند فرسایش یا شهرنشینی را خلاصه کنید. بر مطالعات موردی منطقهای و ارتباط آنها با الگوهای جهانی تمرکز کنید. سیستمهای پیچیده را با تصاویر بصری روی کاغذ نشان دهید.
علوم اجتماعی
علوم اجتماعی را با تمرکز بر حوزههای مهم مانند جامعه شناسی، مردم شناسی و علوم سیاسی خلاصه کنید. تئوریهای اصلی و روشهای تحقیق را بنویسید. مفاهیم مهمی مانند فرهنگ، قشربندی اجتماعی و حکمرانی را توضیح دهید. از مطالعات موردی یا مثالها برای نشان دادن مسائل مهم در علوم اجتماعی استفاده کنید. جزئیات را وارد خلاصه خود نکنید و روی موضوعات مهم مانور دهید.
فلسفه
درس فلسفه را با توضیح مکاتب فکری اصلی مانند تجربه گرایی، عقل گرایی و اگزیستانسیالیسم خلاصه کنید. فیلسوفان کلیدی و ایدههای اصلی آنها را بنویسید. مفاهیم انتزاعی مانند اخلاق، متافیزیک و معرفت شناسی را با مثالها ساده بیان کنید. توجه زیادی به فیلسوفان مسلمان ایرانی داشته باشید، زیرا از این بخش سوالات زیادی در کنکور طرح میشود.
منطق
بر خلاصه کردن اصول استدلال منطقی، از جمله روشهای قیاسی و استقرایی تمرکز کنید. مغالطههای رایج، قیاسها و منطق گزارهای را بنویسید. از مثالهایی برای ساده سازی استدلال انتزاعی استفاده کنید. همچنین از نمودارهای ون برای نمایش بصری مباحث مختلف منطق استفاده کنید. درنهایت، کاربردهای حل مسئله و تحلیل استدلال را به طور خلاصه بنویسید.
روانشناسی
دروس روانشناسی را با پوشش نظریههای اصلی مانند روانشناسی رفتاری، شناختی و رشدی خلاصه کنید. روشهای تحقیق روانشناسان معروف را بنویسید و آنها را کامل درک کنید. ایدههای پیچیده مانند شرطی سازی، ادراک و فرآیندهای روانی انسان را بنویسید. از مثالهای واقعی برای توضیح مفاهیم پیچیده روانشناختی استفاده کنید.
کلام آخر
خلاصه نویسی دروس انسانی به شما کمک میکند در زمان خود صرفه جویی کنید و اطلاعات را بهتر درک کنید. هنگام خلاصه کردن باید روی نکات هم تمرکز کنید و جزئیات غیر ضروری را کنار بگذارید. خلاصه نویسی به شما کمک میکند سریعتر یاد بگیرید و مطالب را در ذهن خود ثبت کنید. علاوه بر این، خلاصه کردن مهارتهای نوشتاری شما را بهبود میبخشید. شما یاد خواهید گرفت که چگونه اطلاعات را به شیوهای واضح و مختصر بیان کنید.
یادگیری بهترین روش خلاصه نویسی دروس انسانی راهی استراتژیک برای موفقیت در کنکور است. ما در آکادمی همای با ارائه دورههای آموزش تندخوانی به صورت آنلاین و حضوری به شما در بهبود مهارت خلاصه نویسی، مدیریت زمان و روش مطالعه موثر کمک میکنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.