مشغله‌های فراوان و تمایل برای وقت گذرانی در شبکه‌های اجتماعی، فرصت برای مطالعه را کاهش داده‌‌‌اند. از طرفی، دانش آموزان با حجم زیادی از دروس دست و پنجه نرم می‌کنند و این موضوع توانایی آنها برای درس خواندن را کم کرده است. در این میان، توانایی تندخوانی می‌تواند بازی را تغییر دهد! شما با یادگیری این مهارت می‌توانید مطالب را با سرعت بیشتر بخوانید؛ اما سوال مهمی که مطرح می‌شود؛ این است که: «آیا تندخوانی در درک مباحث تاثیر می‌گذارد و باعث سرسری خواندن می‌شود؟» در این بررسی از وبسایت «آکادمی همای» به چالش‌ها و راهکارهای تندخوانی با درک بالا می‌پردازیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید
تندخوانی چیست؟
تندخوانی به مهارت خواندن با سرعت بالا اشاره دارد. سرعت خواندن یک فرد معمولی بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلمه در دقیقه است و میزان درک مطلب حدود ۶۰ درصد است. از سوی دیگر، افراد با مهارت تندخوانی می‌توانند حتی تا ۷۰۰ کلمه در دقیقه بخوانند، بدون اینکه درک نکات کلیدی خود را از دست بدهند.
طرفداران تندخوانی بر پتانسیل آن بر صرفه جویی در زمان و بهبود کارایی تأکید دارند. آنها استدلال می‌کنند که درک مطلب را می‌توان با تمرین مدام و استفاده از تکنیک‌های علمی افزایش داد. از سوی دیگر، افراد شکاک اعتبار ادعاهای تندخوانی را زیر سوال می‌برند. آنها می‌گویند که درک و حفظ مطالب اغلب هنگام خواندن با سرعت بالا به خطر می‌افتد.
به مثال زیر توجه کنید:
«کیارش یکی از علاقه‌مندان به تندخوانی است. او ادعا می‌کند که هفته‌ای سه رمان می‌خواند و در عین حال درک عمیقی از روایت متن، شخصیت‌ها و سایر موارد دارد. کیارش می‌گوید که تندخوانی به او اجازه می‌دهد طیف گسترده‌ای از آثار ادبی را بدون کمبود زمان بخوانید. در مقابل، نازنین که روش‌های سنتی خواندن را ترجیح می‌دهد، می‌گوید که برای خواندن دروس کنکور به درک عمیق نیاز است و تندخوانی این موضوع را پوشش نمی‌دهد.»
این مثال دوگانگی بین روش‌های مطالعه سریع و سنتی خواندن را نشان می‌دهند؛ اما باید بدانید که با یافتن راه‌هایی برای آموزش تندخوانی با درک بالا می‌توانید اطلاعات بیشتری را در مدت زمان کوتاه‌تری دریافت و حفظ کنید. با این حال، مهم است به یاد داشته باشید که سرعت خواندن و حفظ مطالب تنها عواملی نیستند که در خواندن موثر نقش دارند. عوامل دیگری مانند تمرکز، علاقه به مطلب و دانش قبلی از موضوع نیز نقش مهمی دارند.
چرا درک مطلب در تندخوانی کاهش می‌یابد؟
اول از همه باید بگوییم که کسب هر مهارتی به علاقه نیاز دارد. اگر به تندخوانی علاقه دارید یا احساس می‌کنید این مهارت در زندگی فعلی و آینده شما تاثیر می‌گذارد، در دوره‌های تخصصی آن شرکت کنید. پس علاقه اولین ویژگی است که باعث می‌شود تندخوانی را خیلی زود یاد بگیرید. اگر علاقه ندارید، تندخوانی با درک پایین مطلب همراه خواهد بود و کاری بی نتیجه خواهد بود. در ادامه به دو عامل مهم دیگر در مورد کاهش درک مطلب در سریع خواندن اشاره می‌کنیم:
عادت‌های نادرست: بازگشت به عقب و بلندخوانی ذهنی
یکی از مهم‌‌ترین دلایلی که باعث کاهش درک مطلب در تندخوانی می‌شود، عادت‌های نادرستی مانند بازگشت به عقب است. بسیاری از افراد هنگام مطالعه، ناخواسته به جملات قبلی برمی گردند تا مطمئن شوند که مطلب را درست فهمیده‌‌‌اند. این بازگشت‌های پی در پی نه تنها سرعت مطالعه را کاهش می‌دهد، بلکه تمرکز را هم مختل می‌کند و در نهایت باعث خستگی ذهنی می‌شود. در تندخوانی، فرصت و امکان چنین بازگشت‌هایی وجود ندارد، بنابراین اگر ذهن به این عادت وابسته باشد، درک مطلب به طور قابل توجهی افت می‌کند.
بلندخوانی ذهنی نیز یکی دیگر از عادت‌های رایج در مطالعه است که هنگام تندخوانی مشکل ساز می‌شود. در این روش، فرد کلمات را در ذهن خود تلفظ می‌کند که سرعت مطالعه را به طور ناخودآگاه محدود به سرعت گفتار (تقریباً ۱۵۰ تا ۲۵۰ کلمه در دقیقه) می‌کند؛ اما تندخوانی نیازمند عبور سریع از خطوط و کلمات است و بلندخوانی ذهنی نمی‌تواند با سرعت بالا هماهنگ شود. این ناهماهنگی باعث ایجاد تنش ذهنی و کاهش تمرکز شده و در نتیجه درک مطلب را تضعیف می‌کند.
عدم تمرکز هنگام مطالعه سریع
یکی از مشکلات اصلی در تندخوانی با درک بالا، حفظ تمرکز در زمان کوتاه است. وقتی شما با سرعت زیاد در حال مطالعه هستید، ذهن فرصت کافی برای پردازش اطلاعات و برقراری ارتباط میان مفاهیم را ندارید. در این حالت، مطالعه بیشتر به یک مرور تصویری شبیه می‌شود تا یک درک عمیق! این کمبود تمرکز، باعث می‌شود بخش‌های مهم و جزئیات اصلی متن از نظر پنهان بماند یا درست فهمیده نشود؛ در نتیجه، درک کلی مطلب به شدت کاهش یابد.
عامل دیگر در کاهش تمرکز و خسته شدن از درس خواندن برای کنکور، عدم آمادگی ذهن برای پذیرش اطلاعات با سرعت بالاست. ذهن انسان به طور طبیعی برای دریافت اطلاعات با یک ریتم متعادل تنظیم شده و وقتی این ریتم ناگهان افزایش می‌یابد، دچار آشفتگی می‌شود. این حالت ممکن است منجر به حواس پرتی، خستگی ذهنی و حتی اضطراب شود. همه این موارد تمرکز را کاهش داده و فرآیند درک مطلب را مختل می‌کنند. برای جلوگیری از این مشکل، تقویت تدریجی مهارت تندخوانی همراه با تمرین‌های تخصصی پیشنهاد می‌شود.
راهکارهای تندخوانی با درک بالا
حالا که متوجه شدید چرا تندخوانی به دلایلی باعث کاهش درک مطلب می‌شود، اکنون بهتر می‌توانید رویکرد خود را تغییر دهید. در ادامه به روش‌های تندخوانی با درک بالا اشاره می‌کنیم:
حذف بلندخوانی ذهنی
بلندخوانی ذهنی یا همان «شنیدن صدای کلمات در ذهن» یکی از رایج‌‌ترین موانع در سرعت خواندن است. این عادت که در دوران مدرسه شکل می‌گیرد، باعث می‌شود شما به اندازه‌ای که بتوانید یک جمله را در ذهن تکرار کنید، سرعت مطالعه را کاهش می‌دهد. در حالی که چشم و مغز توان پردازش سریع‌تر را دارند، بلندخوانی ذهنی مانع از بهره گیری از ظرفیت واقعی ذهن در خواندن می‌شود.
برای حذف این عادت، می‌توانید از تمرین‌هایی مثل دنبال کردن متن با انگشت یا استفاده از یک مداد روی خطوط استفاده کنید. همچنین گوش دادن به موسیقی بی‌کلام، افزایش تمرکز با بیت های باینورال یا قرار دادن یک آدامس در دهان در هنگام مطالعه، به کاهش تمرکز بر تلفظ ذهنی کمک می‌کند. با تمرین و آگاهی، مغز به تدریج به بهبود تندخوانی با درک بالا بدون نیاز به شنیدن آنها در ذهن عادت می‌کند.
گسترش حوزه دید
محدود کردن حوزه دید به کلمات یا حروف جداگانه باعث کاهش سرعت مطالعه می‌شود. اگر بتوانید در یک نگاه چند واژه یا حتی یک عبارت کامل را ببینید و پردازش کنید، بدون نیاز به حرکت مکرر چشم، سرعت و درک شما بهبود می‌یابد. در واقع، هرچه چشم نیاز کمتری به توقف و حرکت داشته باشد، بازدهی مطالعه بالاتر می‌رود.
تمرین‌هایی مانند نگاه کردن به چند کلمه در یک خط به صورت گروهی یا استفاده از ابزارهایی مثل اپلیکیشن‌های تندخوانی می‌توانند دامنه دید را گسترش دهند. همچنین تمرین مطالعه با متونی که فاصله خطوط و کلمات در آنها مناسب است، به مرور چشم را به پردازش گروهی عبارات عادت می‌دهد و درک مطلب را از طریق مشاهده ساختار جمله بیشتر می‌کند.
پیش خوانی هدفمند
پیش خوانی یا مرور سریع پیش از شروع مطالعه دقیق، ذهن را برای درک بهتر آماده می‌سازد. در این مرحله، هدف آن است که با نگاه اجمالی به عنوان‌ها، تصاویر، نکات مهم و چکیده‌ها، ساختار کلی محتوا را بفهمید. این اقدام باعث می‌شود مغز هنگام ورود به جزئیات، چارچوب مناسبی داشته باشد و مطالب را در زمینه مناسب درک کند.
پیش خوانی مانند یک نقشه راه عمل می‌کند و به شما کمک خواهد کرد تا هنگام مواجه با اطلاعات جدید، آنها را در جایگاه درستی در ذهن خود طبقه بندی کنید. این کار از سردرگمی ذهنی می‌کاهد و باعث می‌شود درک جزئیات افزایش یابد. همچنین باعث می شود پاسخ بهتری برای سوال: «چرا هنگام درس خواندن زود خسته می‌‌شویم؟» پیدا کنید.
یادداشت برداری کلیدی در حین مطالعه
یکی از بهترین روش‌ها برای تندخوانی با درک بالا، یادداشت برداری هم زمان با مطالعه است. این یادداشت‌ها نباید شامل همه جزئیات باشند، بلکه باید نکات اصلی، مفاهیم کلیدی و سرفصل‌های مهم را پوشش دهند. یادداشت برداری فعال ذهن را درگیر نگه می‌دارد و باعث تقویت تمرکز و توجه می‌شود.
شما با این روش به جای مطالعه منفعلانه، به تحلیل اطلاعات می‌پردازید و مباحث را به زبان خود بازنویسی می‌کنید. این بازنویسی موجب عمق بخشی به درک مفاهیم و تثبیت آنها در حافظه بلندمدت می‌شود. همچنین یادداشت‌ها منبعی مفید برای مرور سریع و مجدد مطالب به شمار می‌آیند که خود به تنهایی عاملی در حفظ بهتر و عمیق‌تر مطالب است.
تمرین‌های عملی پیشنهادی برای تندخوانی با درک بالا
درک آسان‌ترین روش تندخوانی با درک بالا یک موضوع است، اینکه بتوانید این مهارت را یاد بگیرید. موضوع دیگری است. شما تنها به تمرین نیاز دارید تا تندخوانی را به یک مهارت مهم در زندگی تحصیلی خود تبدیل کنید. در ادامه به دو تمرین عملی و کاربردی اشاره می‌کنیم:
تمرین ساده برای حذف بلندخوانی ذهنی
یکی از موثرترین تمرین‌ها برای حذف بلندخوانی ذهنی، استفاده از یک محرک خارجی مانند نوک قلم یا انگشت برای دنبال کردن خطوط متن است. هنگام مطالعه، با حرکت دادن انگشت روی کلمات به صورت پیوسته و با سرعتی کمی بیشتر از حالت عادی، ذهن خود را وادار می‌کنید تا متن را بدون توقف و بلندخوانی بخواند. این حرکت به مغز فرمان می‌دهد که تنها از مسیر دید برای درک محتوا استفاده کند، نه از طریق صدا یا تکرار ذهنی!
برای اثربخشی بیشتر این تمرین، پیشنهاد می‌شود به محیطی آرام بروید و به صورت آگاهانه از گفتار درونی جلوگیری کنید. شما می‌توانید همزمان آهنگ بی‌کلام آرام پخش کنید تا مانع از شنیدن صدای ذهنی خود شوید. تمرین مداوم روزانه به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باعث می‌شود به تدریج عادت بلندخوانی ذهنی کاهش یابد و درک مطلب تنها از مسیر دید و تمرکز تقویت شود.
تمرین گسترش حوزه دید
گسترش حوزه دید با هدف تقویت دید جانبی و توانایی دیدن چندین کلمه در یک نگاه انجام می‌شود. یک تمرین ساده این است که متنی را انتخاب کنید و به جای خواندن تک تک کلمات، سعی کنید به صورت گروهی (مثلاً سه کلمه‌ای یا چهارتایی) آنها را با یک نگاه ببینید. ابتدا این امکان را دارید خطوط متن را به بخش‌های مساوی تقسیم کرده و با تمرکز به وسط هر بخش نگاه کنید، تا کم کم دید محیطی‌تان بیشتر فعال شود.
برای پیشرفت سریع‌تر، از صفحات روزنامه یا ستون‌های باریک متن استفاده کنید و سعی کنید فقط با سه توقف چشم در هر خط، مفهوم آن را دریافت کنید. استفاده از فلش کارت‌ها با کلمات گروهی هم می‌تواند در گسترش حوزه دید مؤثر باشد. این تمرین، به تدریج توانایی چشم برای جذب اطلاعات بیشتر در هر توقف را تقویت می‌کند و یکی از پایه‌های اصلی تندخوانی با درک بالا را شکل می‌دهد.
کلام آخر
تندخوانی مهارتی است که بسیاری را مجذوب خود کرده و نوید می‌دهد که توانایی خواندن حجم زیادی از متن را در مدت زمان کوتاهی فراهم می‌کند. تکنیک‌های تندخوانی مطمئناً می‌توانند سرعت خواندن را افزایش دهند، اما موضع بین سرعت و درک مطلب همچنان موضوع بحث است. ضروری است روش درست سریع خواندن را یاد بگیرید و این مهارت را با علاقه دنبال کنید. این موضوع باعث تندخوانی با درک بالا می‌شود و مزایای زیادی برای زندگی تحصیلی شما به بار می‌آورد. برای اینکه بتوانید این مهارت را به صورت تخصصی و مبتنی بر علم یاد گیرید، دوره‌های تخصصی آکادمی به شما در این امر کمک می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر با تیم کارشناسان ما تماس بگیرید.