«نمی‌تونی فقط بشینی و کارت رو انجام بدی؟» این جمله به نظر آشنا می‌آید! شاید درک این موضوع سخت باشد که چرا بچه‌ها با تمرکز مشکل دارند؛ اما شما به عنوان والدین باید تمرکز را به عنوان یک تمرین در نظر بگیرید که باید آموزش داده شود. بعضی از بچه‌ها در این زمینه به کمی حمایت بیشتر از بقیه نیاز دارند.
تمرکز برای کودکان به اندازه بزرگسالان اهمیت دارد، چون یک مهارت ضروری برای موفقیت در مدرسه و سایر فعالیت‌های فوق برنامه است. افزایش تمرکز در کودکان به آنها کمک می‌کند تا عزت نفس و اعتماد به نفس خود را بهبود دهند. با این حال، اگر فرزندتان تمرکز ندارد، به این معنی نیست که تنبل یا سرکش است، بلکه روش تمرکز کردن را یاد نگرفته است. در این بررسی از وبسایت «آکادمی همای» در مورد دلایل نداشتن تمرکز و آموزش تمرکز کودک در خانه صحبت می‌کنیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید
چرا تمرکز در کودکان اهمیت دارد؟
تمرکز یک مهارت ضروری برای رشد ذهنی و عاطفی کودک است. آموزش تمرکز به کودکان در دوران کودکی پایه و اساس یادگیری آینده را بنا می‌نهد. تمرکز برای دریافت و به خاطر سپردن دانش ضروری است. داشتن مهارت شناختی قوی (توجه و تمرکز) به بچه‌ها کمک می‌کند تا هر کاری را به طور موثر انجام دهند، ایده‌های جدیدی خلق کنند و از نظر تحصیلی به موفقیت برسند.
تمرکز اولین قدم به سوی تفکر انتقادی و حل مسئله است. این موضوع کنجکاوی و پیشرفت فکری را تقویت می‌کند. همچنین برای تعاملات اجتماعی ضروری است، زیرا به کودکان گوش دادن فعال و واکنش نشان دادن را می‌آموزد. کودکی که می‌تواند بهتر تمرکز کند، احساسات و استرس خود را نیز بهتر کنترل خواهد کرد. این موضوع رابطه افزایش تمرکز و کنترل ذهن را نشان می‌دهد و در نهایت به بهبود سلامت ذهنی کودک کمک می‌کند.
مشکلات رایج در تمرکز کودکان
همه کودکان متفاوت هستند و با توجه به سن و اتفاقاتی که در زندگی‌شان میفتد، تغییر می‌کنند. دوره‌های استرس عاطفی، دلسردی و سبک زندگی می‌توانند آنها را بی‌انگیزه و ناتوان از تمرکز کنند. در عین حال، کودکان به طور طبیعی در توانایی تمرکز و حفظ انگیزه متفاوت هستند. بنابراین، توانایی فرزند شما برای تمرکز و عملکرد خوب، تحت تاثیر عوامل مختلفی است.
دامنه توجه کودکان به طور طبیعی با افزایش سن بیشتر می‌شود. به گفته روانشناسان آموزشی، دامنه توجه کودک هر سال بین ۲ تا ۵ دقیقه افزایش می‌یابد. این بدان معناست که یک کودک ۵ ساله باید بتواند بین ۱۰ تا ۲۵ دقیقه و یک کودک ۱۰ ساله دو برابر این مقدار تمرکز کند. اگر فرزند شما گاهی اوقات نمی‌تواند برای این مدت طولانی تمرکز کند، به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد، بلکه ممکن است به توجه بیشتری نیاز داشته باشد.
اگر فرزندتان به طور مداوم نمی‌تواند تمرکز کند، صرف نظر از وظیفه (زیاد بودن حجم دروس یا فشار ذهنی)، ممکن است از مشکلات جدی‌تری در تمرکز رنج ببرد. در چنین شرایطی، باید به یک روانشناس آموزشی مراجعه کند. با این حال، حواس کودکان می‌تواند به راحتی پرت شود و انگیزه خود را از دست بدهند؛ بنابراین افزایش تمرکز در کودکان و حفظ آن در بلند مدت، اولا به شناخت مشکل و دوما به ارائه راه حل و استراتژی نیاز دارد.
دلایل کاهش تمرکز در کودکان
دلایل زیادی وجود دارند که چرا یک کودک خردسال ممکن است برای حفظ تمرکز خود با مشکل مواجه شود. در ادامه به این دلایل اشاره می‌کنیم:
حواس‌پرتی‌ها
یکی از راه‌های اصلی کاهش تمرکز، وجود حواس‌پرتی‌های زیاد است. صداهای خارجی مانند صدای تلویزیون، صحبت کردن دیگران و سایر موارد می‌توانند به راحتی تمرکز کودک را به هم بزنند.
بار ذهنی اضافی
اگر به کودک بیش از یک کار در یک زمان داده شود، بار ذهنی زیادی به او وارد می‌شود. این موضوع نه تنها تمرکز کودک را بهم می‌زند، بلکه انگیزه و علاقه در کودک را نیز سرکوب می‌کند.
عدم علاقه
قدرت تمرکز کودک به کاری بستگی دارد که سعی در انجام آن دارد (علاقه مند بودن). اگر یک کار تکراری یا خسته کننده باشد، او واقعاً برای حفظ تمرکز خود تلاش زیادی خواهد کرد.
قطع ارتباط
کودک برای تمرکز به احساس تعلق نیاز دارد. این احساس در قالب احترام، توجه و پشتیبانی از سوی شما ایجاد می‌شود. اگر کودک را از نظر عاطفی رها کنید، او تمرکز خود را از دست خواهد داد.
خستگی
هیچ چیز به اندازه خواب خوب برای یک ذهن جوان و در حال رشد حیاتی نیست! کودکان برای حمایت از رشد خود به استراحت و خواب کافی نیاز دارند. در حقیقت، خستگی می‌تواند به سرعت منجر به عدم تمرکز شود.
عوامل خارجی
گاهی اوقات، اتفاقاتی که خارج از مهدکودک یا مدرسه رخ می‌دهد می‌تواند به عدم تمرکز منجر شود. مسائلی مانند مشکلات خانوادگی، دعوا با همسالان و سایر موارد در این دسته قرار می‌گیرند.
رژیم غذایی و سبک زندگی
سلامت روان و جسم اغلب جدا از هم تصور می‌شوند، اما بسیار به هم مرتبط هستند. خوردن غذاهای بی‌کیفیت منجر به خستگی، مشکل در تمرکز، استرس، بی‌انگیزگی و مشکلات جدی‌تری مانند افسردگی می‌شود.
راهکارهای عملی برای افزایش تمرکز
آیا به دنبال راهی برای بهبود تمرکز کودکان هستید؟ توصیه می‌کنیم روش‌های زیر را انجام دهید:
ایجاد یک برنامه منظم
ایجاد یک برنامه منظم برای افزایش تمرکز دانش آموزان ضروری است. برنامه‌های منظم شامل تعیین زمان غذا خوردن، بازی کردن، مطالعه و خواب متناسب با شرایط و نیازهای فعل کودک است. برنامه‌ریزی مهم است، اما حفظ ثبات و ثابت قدم بودن از آنها مهمتر است! این موضوع در بلند مدت باعث کاهش استرس و حواس‌پرتی می‌شود. یک فضای مطالعه اختصاصی، آرام و بدون حواس‌پرتی ایجاد کنید تا به بچه‌ها کمک کند در طول درس خواندن تمرکز داشته باشند. این امر در نهایت تمرکز و مهارت‌های ذهنی فرزند شما را افزایش می‌دهد.
ایجاد فضای مطالعه ویژه
ایجاد یک فضای مطالعه منظم برای بهبود تمرکز کودکان ضروری است. مکانی را انتخاب کنید که بدون حواس‌پرتی، دارای نور مناسب و مجهز به لوازم ضروری باشد. شما می‌توانید این منطقه را با عناصر انگیزشی (مانند عکس تیم فوتبال مورد علاقه کودک) آماده کنید. مطمئن شوید که منطقه مطالعه از نظر ارگونومیکی سالم است و میز و صندلی در ارتفاع مناسب قرار دارند. صداهای پس‌زمینه را حذف کنید تا محیطی ایجاد شود که نشان دهد زمان تمرکز فرا رسیده است. همچنین داشتن یک اتاق اختصاصی به بچه‌ها کمک می‌کند تا احساس مستقل بودن کند. این موضوع زمینه برای تمرکز را فراهم می‌کند.
کاهش استفاده از گوشی
استفاده بیش از حد از نمایشگرهایی مانند تلویزیون، لپ تاپ و گوشی همراه ممکن است تمرکز را کاهش دهد. تعیین محدودیت‌های زمانی روزانه برای استفاده از ابزارهای دیجیتالی، کودک را به انجام فعالیت‌هایی تشویق می‌کند که رشد مغز را تقویت می‌کنند. مطالعه، فعالیت‌های هنری و بازی در فضای باز را برای فعال نگه داشتن مغز بچه‌ها به جای وسایل دیجیتالی در نظر بگیرید. ایجاد فضاهای بدون فناوری قبل از خواب، باعث خواب عمیق و باکیفیت‌تر می‌شود. همچنین این موضوع عادات سالم‌تر و سبک زندگی متعادل‌تری را تشویق می‌کند و در افزایش تمرکز در کار موثر است.
استراحت‌های منظم
داشتن استراحت‌های منظم برای افزایش تمرکز در کودکان بسیار مهم است. تعیین مکث‌های منظم برای بازی یا مطالعه از خستگی ذهنی جلوگیری کرده و توجه را بازیابی می‌کند. کودکان ممکن است با شارژ مجدد مغز خود با داشتن استراحت منظم، عملکرد ذهنی خود را بهبود بخشند. با فراهم کردن فرصتی برای تعامل اجتماعی، استراحت‌های گاه‌به‌گاه باعث ارتقای سلامت عاطفی می‌شود. کودکان ممکن است با گنجاندن این استراحت‌ها، دامنه توجه خود را افزایش دهند و یادگیریشان را بهبود دهند.
تکه تکه کردن کارها
اولین برداشت کودکان از یک کار، تخمین میزان سختی آن است. این بدان معناست که اگر آنها کار را خیلی طولانی یا پیچیده بدانند، بلافاصله آن را دشوار می‌دانند و انگیزه و تمرکزشان ضعیف می‌شود. با تقسیم یک کار خاص به واحدهای کوچکتر، کودکان انگیزه بیشتری برای انجام آن پیدا می‌کنند، زیرا ساده‌تر و قابل کنترل‌تر خواهد بود. جدا از این، کودک می‌داند که از او چه انتظاری می‌رود. به عنوان مثال، به جای اینکه به کودک بگویید اتاقش را تمیز کند، به او بگویید: «اول کمد لباست را مرتب کن، بعداً به تو می‌گویم چه کار دیگری باید انجام دهی.»
تشویق به فعالیت‌های بدنی
ترویج ورزش منظم یک استراتژی ضروری برای افزایش تمرکز و کاهش استرس است. فعالیت بدنی سلامت عمومی را افزایش می‌دهد و تأثیر مفیدی بر توانایی‌های ذهنی دارد. ورزش، بازی در فضای باز و حتی تمرینات کششی ساده عملکرد مغز را بهبود می‌بخشند. همه این کارها با افزایش جریان خون مغز به تقویت تمرکز کمک می‌کنند. این تمرینات اندورفین (هورمون احساس خوب) تولید می‌کند که باعث می‌شود تنش و اضطراب کم شود. درحقیقت، کودکی که انرژی بدنی خود را آزاد کرده باشد، از نظر ذهنی آماده تمرکز است.
رژیم غذایی متعادل
ایجاد یک رژیم غذایی کودکان سرشار از مواد مغذی برای بهبود تمرکز آنها ضروری است. غذاهای سرشار از مواد مغذی، مانند میوه‌ها، سبزیجات، دانه‌ها و گوشت‌ها، مواد مغذی ضروری بدن آنها را فراهم می‌کنند. اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در آجیل، دانه‌ها و غذاهای دریایی به رشد مغزی و معجزه تقویت حافظه کمک می‌کنند. همچنین باید سطح قند خون فرزندان خود را حفظ کنید. این موضوع به جلوگیری از افت انرژی در طول زمان درس خواند یا کارهای دیگر کمک می‌کند. خوردن شیرینی، فست فود و غذاهای فرآوری شده را محدود کنید. همچنین نوشیدن آب کافی در برنامه غذایی ضروری است.
بهبود کیفیت خواب
اطمینان از خواب کافی برای داشتن تمرکز اهمیت زیادی دارد. یک برنامه منظم را برای زمان خواب ایجاد کنید تا کودک در ساعت مشخصی به خواب برود و در ساعت مشخصی از خواب بیدار شود. قبل از خواب، زمان صرف کار با گوشی یا بازی با پلی استیشن را کاهش دهید. همچنین چراغ‌ها را کم کنید تا فضایی آرامش بخش ایجاد شود. اتاق کودک را به تختخواب مناسب مجهز کنید. داشتن پتو و بالش نرم باعث خواب بهتر و احساس راحتی بیشتر می‌شود.
اجرای تکنیک پومودورو
تکنیک پومودورو یک روش محبوب مدیریت زمان برای افزایش سطح تمرکز است. این تکنیک شامل تقسیم مطالعه به فواصل زمانی، معمولاً ۲۵ دقیقه‌ای و 5 دقیقه استراحت است. این روش با ساده‌تر کارها، تمرکز کودکان آسان‌تر می‌کند. مکث‌های کوچک فرصتی برای استراحت و جلوگیری از خستگی ذهنی هستند. کودکانی که از تکنیک پومودورو استفاده می‌کنند، یادگیری بیشتری دارند، زیرا بین انجام کارها و استراحت تعادل برقرار می‌کنند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش تمرکز در کودکان شود.
بازی‌های تمرکزی برای بچه‌ها
کودکان از طریق بازی، چیزها را بهتر یاد می‌گیرند. بازی علاوه بر سرگرم کننده بودن، مزایای رشدی متعددی نیز دارند. بازی‌های آموزشی به کودک امکان دریافت اطلاعات از طریق روش‌های مختلف لمسی، شنوایی و بینایی را می‌دهند. این موضوع به پردازش و درک بهتر اطلاعات دریافتی کمک می‌کند. علاوه بر این، کودکان از طریق بازی انگیزه بیشتری دارند و تمرکز و کنجکاوی آنها در سطح بالاتری قرار می‌گیرد. با انتخاب بازی‌های افزایش تمرکز برای بچه‌ها مانند بازی‌های آموزشی مانند پازل و دومینو، بازی‌های نقش آفرینی، بازی‌های فکری و غیره، آموزش و سرگرمی با هم ترکیب کنید.
تشویق کردن مداوم
در زمان آموزش تمرکز، فرزند شما اغلب دچار کمبود انگیزه می‌شود. به همین دلیل است که شما باید به طور مداوم حمایت خود را نشان دهید و او تحسین و تشویق کنید. ما توصیه می‌کنیم نه تنها به نتایج به دست آمده، بلکه به خود مراحل آموزش تمرکز در کودکان نیز پاداش دهید تا اهمیت تلاش را به آنها بیاموزید. به عنوان مثال، در طول فرایند نوشتن چیزی می‌توانید به فرزند خود بگویید «آفرین که برای نوشتن تلاش می‌کنی». توصیه می‌کنیم علاوه بر بیان کردن، به کودک هدیه‌ای را بدهید که دوست دارد.
نقش والدین و معلمان در تقویت تمرکز
والدین و معلمان با ایجاد محیط‌های حمایتی و اجرای استراتژی‌های موثر، نقش محوری در افزایش تمرکز در مطالعه برای کودک دارند. تقویت مثبت، مانند تشویق و بازخورد سازنده، در ارتقای رفتار توجه و مشارکت تحصیلی بسیار مهم است. معلمان می‌توانند با قدردانی از تلاش‌ها و پیشرفت دانش آموزان به آنها انگیزه دهند. این موضوع نه تنها اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌دهد، بلکه تمرکز پایدار را نیز تشویق می‌کند.
والدین می‌توانند با تجلیل از دستاوردها و ارائه پشتیبانی مداوم، این رفتارها را در خانه تقویت کنند. کاهش حواس پرتی نیز به همان اندازه مهم است؛ هم معلمان و هم والدین باید برای به حداقل رساندن حواس پرتی همکاری کنند و از این طریق به کودکان کمک کنند تا تمرکز خود را حفظ کنند. در این مورد، ارتباط مدام بین والدین و معلمان اهمیت دارد تا هر دو از شرایط دانش آموز در خانه و مدرسه را مطلع باشند.
مدیریت زمان مؤثر یکی دیگر از جنبه‌های حیاتی است که والدین و معلمان می‌توانند کودکان را به سمت تمرکز بیشتر و بهره‌وری بهتر هدایت کنند. این موضوع به کودکان کمک می‌کند تا مفهوم زمان و انجام به موقع کارها را بفهمند. همچنین کمک به کودک برای یادگیری برنامه ریزی و مدیریت زمان می‌تواند در آینده او نقش تعیین کننده‌ای داشته باشد. به طور کلی، والدین و معلمان با همکاری یکدیگر می‌توانند کودکان را به ابزارها و مهارت‌های لازم برای مدیریت موثر زمان مجهز کنند.
پیشنهاد ویژه: دوره‌ها و خدمات آکادمی همای
آکادمی همای دوره‌های ویژه‌ای را برای افزایش تمرکز در کودکان در نظر گرفته است. این دوره‌های تمامی سنین را در بر می‌گیرد و هدف این است که بچه‌ها بتوانند در مدرسه و زندگی شخصی خود به نتایج مطلوبی برسند. ماهیت این دوره‌ها مبتنی بر علم است و کودکان تحت برنامه ساختاریافته قرار می‌گیرند. این برنامه درسی اغلب شامل بازی‌های حافظه، پازل‌ها و انجام وظایف زمان بندی شده برای توسعه مهارت‌های شناختی و صبر است.
تمرین‌های ذهن آگاهی مانند یوگا، تنفس عمیق و مراقبه هدایت شده برای ارتقای وضوح ذهنی و تعادل عاطفی در این دوره گنجانده شده‌اند. فعالیت‌های بدنی و روال‌های ساختار یافته به کاهش حواس پرتی و بهبود تحمل نشستن کمک می‌کنند. علاوه بر این، این دوره به عوامل اساسی موثر بر تمرکز مانند کیفیت خواب و تغذیه بپردازد و راهکارهایی را برای ایجاد و درک ویژگی مکان مناسب برای مطالعه در خانه ارائه می‌دهد.
به طور کلی، دوره‌های آکادمی همای با هدف ایجاد اعتماد به نفس و توانایی تمرکز مؤثر در کودکان در محیط‌های مختلف از جمله مدرسه و خانه طراحی شده‌اند. اگر به دنبال راهی مؤثر برای بهبود تمرکز و عملکرد ذهنی فرزندتان هستید، این دوره می‌تواند انتخابی مناسب باشد. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان، می‌توانید به وبسایت آکادمی همای مراجعه کرده و با کارشناسان مجموعه در تماس باشید.
کلام آخر
اگر می‌خواهید تمرکز فرزندتان را تنها در عرض شش ماه بهبود بخشید، باید آماده باشید که هر روز تکنیک‌های جدیدی را به او آموزش دهید؛ اما توجه داشته باشید توسعه تمرکز یک فرآیند مدام است، بنابراین برای دستیابی به بهترین نتایج، باید ثابت قدم باشید. توصیه می‌کنیم حداقل یک ساعت در روز را برای تمرین تمرکز با فرزندتان اختصاص دهید. همچنین با افزایش سن کودک، این زمان را بیشتر کنید؛ اما برای فرزند خود فشار ذهنی و اجبار را در نظر نگیرید. داشتن روی خوش، تشویق کردن و داشتن برنامه روزانه باعث می‌شوند تا به اهداف خود برای افزایش تمرکز در کودکان برسید.