تمرین اصلاح حرکت چشم برای مطالعه

شما عضلات بدن خود را ورزش می‌دهید، اما آیا تا به حال به اصلاح حرکت چشم خود نیز فکر کرده‌اید؟ اگر با کامپیوتر کار می‌کنید، باید تا 30 هزار بار در روز چشمان خود را با کنتراست‌های مختلف و سطح روشنایی سازگار شوید. اگر درس می‌خوانید نیز باید ساعات زیادی را روی کلمات متمرکز بمانید. پس جای تعجب ندارد که چشمان شما به دلایل مختلف خسته می‌شوند و شروع به آبریزش، خارش و قرمزی می‌کنند. این مشکلات اغلب با گرفتگی گردن و سردرد نیز همراه هستند؛ اما لازم نیست این شرایط را تحمل کنید! چند تمرین ساده برای اصلاح چشم می‌توانند به شما در درس خواندن و کار با کامپیوتر کمک زیادی کنند. با این مقاله از «آکادمی همای» همراه ما باشید.

برای گوش دادن به پادکست روی دگمه پخش کلیک کنید.👇

این پادکست توسط مدرس تندخوانی آکادمی همای مهندس مرتضی همای نیکفر تهیه شده است.

اصلاح حرکت چشم چیست؟

اصلاح حرکت چشم به تکنیک‌ها و ابزارهایی اشاره دارد که برای بهبود نحوه ردیابی، تمرکز و هماهنگی چشم‌ها هنگام خواندن، نوشتن یا استفاده از کامپیوتر موقع کار کاربرد دارند. حرکت ضعیف چشم می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند پرش خطوط، کندخوانی، کاهش درک مطلب، خستگی چشم و غیره شود که بر بهره‌وری و یادگیری تأثیر منفی می‌گذارد. 

اصلاح حرکت چشم ممکن است شامل بینایی درمانی، تمرینات تخصصی چشم یا ابزارهای دیجیتالی باشد که چشم‌ها را برای حرکت مؤثرتر در خطوط بین متن آموزش می‌دهند. برای افرادی که شرایطی مانند نارسایی همگرایی یا اختلالات ردیابی دارند، این تمرین‌ها می‌توانند عملکرد بصری را افزایش دهند و منجر به تمرکز بهتر، سرعت بیشتر در خواندن و افزایش بهره وری می‌شود. پس اگر می‌رپسید: «چگونه کل کتاب را در یک روز بخوانیم؟» یک راه موثر می‌تواند در اصلاح حرکت چشم باشد.

اصلاح حرکات چشم برای چه کسانی مناسب است؟

تمرین اصلاح حرکت چشم برای افراد زیر مناسب است:

• دانش‌آموزانی که در خواندن مشکل دارند: کسانی که جای خود را گم می‌کنند، خطوط را جا می‌اندازند یا در درک مطلب مشکل دارند.
• افرادی که اختلالات ردیابی بصری دارند: اشخاصی که چشمانشان در دنبال کردن اشیاء متحرک یا تغییر تمرکز بین فواصل مشکل دارد.
• کسانی که در محل کار دچار خستگی چشم می‌شوند: افرادی که ساعت‌های طولانی را پشت کامپیوتر می‌گذرانند و احساس خستگی، سردرد یا تاری دید می‌کنند.
• افرادی که به نارسایی همگرایی مبتلا هستند: کسانی که در هنگام نگاه کردن به اشیاء نزدیک در تراز نگه داشتن هر دو چشم مشکل دارند.
• کسانی که از آسیب‌های مغزی بهبود می‌یابند: بیمارانی که دچار ضربه مغزی، سکته مغزی یا بیماری‌های عصبی هستند و در هماهنگی و حرکت چشم مشکل دارند.
• افراد که ناتوانی‌های یادگیری مانند نارساخوانی دارند: برخی ممکن است از بهبود ردیابی چشم بهره‌مند شوند، حتی اگر همه موارد مربوط به بینایی نباشد.
• متخصصانی که به دقت بصری بالایی نیاز دارند: مانند طراحان گرافیک، نویسندگان یا برنامه‌نویسانی که به تمرکز بصری پایدار در طول روز نیاز دارند.

مزایای تمرین اصلاح حرکت چشم

تمرینات اصلاح چشم از آنچه بسیاری فکر می‌کنید مهم‌تر هستند. چشمان شما هر روز کارهای زیادی انجام می‌دهند؛ از خیره شدن به کتاب گرفته تا نگاه کردن به گوشی و لپ تاپ، چشم‌ها به شدت در حال کار هستند! وقتی چشم‌ها خسته می‌شوند، نشانه‌ای است که به مراقبت نیاز دارند. تمرینات می‌توانند با کمی آرامش دادن به چشمان شما و کمک به قوی‌تر شدنشان، به شما مزایای زیادی ارائه دهند.

تمرین اصلاح حرکت چشم برای بهبود سرعت حرکت، افزایش تمرکز و کاهش استرس عالی هستند. زمانی که بتوانید حرکت چشم‌های خود اصلاح کنید و نحوه دیدن صحیح کلمات و اشیاء را بهبود ببخشید، درک شما از انجام کار مورد نظرتان بیشتر می‌شود. این موضوع به طور مستقیم بر میزان بهره روی شما در مدرسه، دانشگاه و محیط کار تاثیر مثبت می‌گذارد. این تمرین‌ها زمان زیادی را از شما نمی‌گیرند، اما مزایای طولانی مدت برایتان خواهند داشت.

معرفی 8 تمرین اصلاح حرکت چشم

تمرین و ورزش دادن چشم‌ها نه تنها به شما در کاهش مشکلاتی بینایی کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود بدون خستگی، متون روی کاغذ را با دقت و سرعت بیشتر بخوانید یا با کامپیوتر به خوبی کار کنید. تمرین اصلاح حرکت چشم، یک مهارت محسوب می‌شود و به شما کمک می‌کند تا بهره وری خود را افزایش دهید. در ادامه به 8 تمرین برای اصلاح حرکات چشم اشاره می‌کنیم:

۱. ردیابی افقی چشم (تمرین خطی بری)

این تمرین برای بهبود هماهنگی و انعطاف‌پذیری عضلات چشم درگیر در نگاه افقی طراحی شده است. این تمرین به ویژه برای افرادی مفید است که در خواندن یا تغییر تمرکز بین اشیاء یا صفحه نمایش‌های مختلف (گوشی یا لپ تاپ) مشکل دارند.

نحوه انجام:

1. طبق تصویر زیر باید انگشت خود را روی خطوط X بکشید.
2. چشمتان باید نوک انگشتان را دنبال کنید. 
3. چشم شما یاد می گیرد که به صورت عرضی حرکت کند.
4. این تمرین را می‌توانید بارها در روز انجام دهید.

فواید:

این کار توانایی چشم را برای دنبال کردن اشیاء متحرک در صفحه افقی افزایش می‌دهد که برای کارهایی مانند خواندن خطوط متن یا رانندگی بسیار مهم است. با گذشت زمان، این تمرین خستگی چشم را کاهش می‌دهد و دقت ردیابی بصری را بهبود می‌بخشد.

نکته:

اگر می‌خواهید کنترل دقیق‌تری داشته باشید، از خودکار یا مداد استفاده کنید. در طول تمرین، از نور ثابت اطمینان حاصل کنید و از حواس‌پرتی ناشی از صفحه نمایش جلوگیری کنید.

۲. ردیابی عمودی چشم (حرکت بالا و پایین)

تمرینات ردیابی عمودی، عضلات مسئول حرکت عمودی چشم را تقویت می‌کنند. این می‌تواند به ویژه برای مفید باشد که در تنظیم سریع بینایی بین اسناد و صفحه نمایش یا اسکن ستون‌های عمودی متن مشکل دارند.

نحوه انجام:

1. یک خودکار یا انگشت را جلوی بینی خود نگه دارید.
2. آن را به آرامی به سمت بالا حرکت دهید و چشمان خود را بدون حرکت دادن سر، به دنبال آن هدایت کنید.
3. در بالاترین نقطه‌ای که هنوز می‌توانید آن را به وضوح ببینید، توقف کنید، سپس به مرکز برگردید.
4. سپس، شیء را با همان حرکت کنترل شده به سمت پایین حرکت دهید و به مرکز برگردید.
5. این کار را 10 بار در هر جهت تکرار کنید.

فواید:

این تمرین کنترل عمودی نگاه را تقویت می‌کند، هماهنگی چشم شما را افزایش می‌دهد و در افزایش تمرکز در مطالعه موثر است. همچنین می‌تواند از انتقال روان‌تر بین اهداف بصری نزدیک و دور پشتیبانی کند که یک نیاز رایج در محیط‌های کاری و مدرسه است.

نکته:

حرکت را به آرامی انجام دهید تا از ایجاد سرگیجه جلوگیری شود. جلوی آینه تمرین کنید تا سکون و وضعیت سر را کنترل کنید.

۳. تمرین چشم به شکل عدد هشت

این حرکت پویا به توسعه کنترل و هماهنگی چشم کمک می‌کند. الگوی عدد هشت، عضلات و مسیرهای بصری متعددی را درگیر می‌کند و آگاهی فضایی و ردیابی بصری را بهبود می‌بخشد.

نحوه انجام:

1. یک عدد هشت غول‌پیکر یا نماد بی‌نهایت را در حدود 3 متر جلوی خود تصور کنید.
2. به آرامی شکل را با چشمان خود ردیابی کنید، از مرکز شروع کرده و در جهت عقربه‌های ساعت حرکت کنید.
3. پنج چرخش را در یک جهت کامل کنید، سپس معکوس کنید و ۵ چرخش را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت انجام دهید.
4. سر خود را در تمام مدت ثابت نگه دارید و ریتم ثابتی را حفظ کنید.

فواید:

این تمرین توانایی مغز شما را در ردیابی حرکات پیچیده افزایش می‌دهد، روان‌خوانی، عملکرد ورزشی و زمان واکنش را بهبود می‌بخشد. همچنین هماهنگی دو طرفه چشم را تشویق می‌کند و بهبود تمرکز و حتی تقویت حافظه در بزرگسالان موثر است.

نکته:

همچنین می‌توانید عدد هشت را روی کاغذ بکشید یا یک تصویر واقعی را برای راهنمایی روی دیوار قرار دهید. این کار به حفظ دقت در طول تمرین کمک می‌کند.

۴. تغییر فوکوس نزدیک به دور (تمرین تطابق)

این تمرین سیستم فوکوس چشمان شما را تقویت می‌کند، که برای جابجایی بین اشیاء در فواصل مختلف، مانند تغییر از یک دفترچه یادداشت به یک تخته سفید یا صفحه نمایش، ضروری است.

نحوه انجام:

1. یک خودکار را در طول بازو و یک شیء دیگر (مانند ساعت یا تصویر) را در آن سوی اتاق نگه دارید.
2. به مدت 5 ثانیه روی شیء نزدیک تمرکز کنید، سپس به سرعت تمرکز خود را به مدت 5 ثانیه دیگر به شیء دور تغییر دهید.
3. به مدت ۲ دقیقه به تغییر تمرکز به جلو و عقب ادامه دهید.

فواید:

این کار انعطاف پذیری عدسی چشم و توانایی تطبیق بین فواصل را بهبود می‌بخشد. این روش به ویژه برای کسانی مناسب است که از خسته شدن از درس خواندن برای کنکور و کار با کامپیوتر به ستوه آمده‌اند یا هنگام تغییر سریع نگاه از تاری دید رنج می‌برند.

نکته:

بین شیفت‌ها پلک بزنید تا چشمانتان مرطوب شود و خشکی کاهش یابد. شانه‌های خود را شل و تنفس را منظم نگه دارید تا از ایجاد تنش جلوگیری شود.

۵. حرکات مورب چشم

حرکات مورب چشم، عضلات چشم را درگیر می‌کنند که اغلب کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این عضلات برای تکمیل دامنه بینایی بسیار مهم هستند و به تعادل و هماهنگی کمک می‌کنند.

نحوه انجام:

1. یک انگشت یا خودکار را در سطح چشم در مرکز نگه دارید.
2. آن را به صورت مورب به سمت گوشه بالا سمت راست حرکت دهید و سپس به مرکز برگردانید.
3. سپس آن را به صورت مورب به سمت پایین سمت چپ حرکت دهید.
4. این فرآیند را برای مورب مخالف (از بالا سمت چپ به پایین سمت راست) تکرار کنید.
5. حدود ۱۰ تکرار در هر جهت مورب انجام دهید.

فواید:

تمرینات مورب هماهنگی عضلات را در مسیرهای کمتر استفاده شده ایجاد می‌کنند و تحرک کلی چشم را بهبود می‌بخشند. این همچنین می‌تواند به کاهش سردرد یا خستگی چشم ناشی از الگوهای سفت و سخت چشم یا وضعیت نامناسب بدن کمک کند.

نکته:

این تمرین را به آرامی انجام دهید و مطمئن شوید که چشم‌ها به طور روان و بدون پرش حرکت را دنبال می‌کنند. بعد از هر ست به چشمان خود استراحت دهید.

۶. تمرین همگرایی و واگرایی

این تمرین توانایی چشم‌ها را برای حرکت به سمت و دور شدن از یکدیگر هدف قرار می‌دهد. این تمرین برای خواندن، درک عمق و جلوگیری از دوبینی ضروری است.

نحوه انجام:

1. یک خودکار را به صورت عمودی در طول بازو نگه دارید و به آرامی آن را به سمت نوک بینی خود بیاورید.
2. چشمان خود را تا جایی که ممکن است بدون دوبینی روی آن متمرکز نگه دارید.
3. اگر تصویر دو تکه شد، متوقف شوید، سپس به آرامی آن را به عقب برگردانید.
4. این کار را 10 بار تکرار کنید.

فواید:

این تمرین، دید دو چشمی و هماهنگی چشم مورد نیاز برای کارهایی که شامل عمق هستند، مانند ریختن مایع، گرفتن توپ یا خواندن نوشته‌های ریز را افزایش می‌دهد. تقویت همگرایی می‌تواند به تسکین علائم خستگی چشم دیجیتال کمک کند.

نکته:

اگر متوجه دوبینی مکرر شدید، مکث کنید و استراحت کنید. انجام روزانه این تمرین، عملکرد را به تدریج و ایمن بهبود می‌بخشد.

7. پرش چشم (تمرین حرکات ساکادیک)

تمرینات ساکادیک توانایی چشمان شما را برای پرش سریع از یک نقطه به نقطه دیگر بهبود می‌بخشد. این تمرین برای خواندن، مرور و رانندگی بسیار مهم است.

نحوه انجام:

1. دو یادداشت یا شیء چسبنده را با فاصله حدود 20 سانتی‌متر از هم روی دیوار در سطح چشم قرار دهید.
2. بدون حرکت دادن سر، چشمان خود را به سرعت از یک هدف به هدف دیگر حرکت دهید.
3. این کار را به مدت 30 ثانیه انجام دهید، 10 ثانیه استراحت کنید و سه ست تکرار کنید.

فواید:

ساکادها حرکات سریع و تندی هستند که چشمان شما برای تغییر از کلمه به کلمه یا از شیء به شیء دیگر انجام می‌دهند. آموزش این حرکات باعث افزایش کارایی خواندن، کاهش خستگی ذهنی و تیز شدن پاسخ‌های انعکاسی می‌شود.

نکته:

آهسته شروع کنید و قبل از سرعت، روی وضوح تمرکز داشته باشید. با بهبود کنترل خود، سرعت را افزایش دهید.

8. حرکت چرخش چشم (تحرک کامل)

این حرکت دایره‌ای تمام عضلات خارج چشمی را هدف قرار می‌دهد، تحرک کامل را افزایش می‌دهد و سفتی چشم را کم می‌کند.

نحوه انجام:

1. راحت بنشینید و مستقیم به جلو نگاه کنید.
2. چشمان خود را به آرامی در یک دایره بزرگ در جهت عقربه‌های ساعت به مدت 5 چرخش کامل بچرخانید.
3. سپس برعکس کنید و 5 چرخش خلاف جهت عقربه‌های ساعت انجام دهید.
4. مطمئن شوید که فقط چشم‌ها را حرکت می‌دهید، نه سر را!

فواید:

این کار انعطاف‌پذیری کلی چشم و گردش خون در اطراف عضلات چشمی را افزایش می‌دهد. این تمرین می‌تواند خشکی چشم ناشی از نگاه طولانی مدت به صفحه نمایش را کاهش داده و راحتی کلی بینایی را بهبود بخشد.

نکته:

چشمان خود را ببندید و به مدت 30 ثانیه بعد از هر ست استراحت کنید. این تمرین را 1 تا 2 بار در روز، به خصوص قبل یا بعد از جلسات طولانی کار یا مطالعه، انجام دهید.

رابطه اصلاح حرکت چشم و تندخوانی

اصلاح حرکات چشم و تندخوانی ارتباط نزدیکی با هم دارند، زیرا کارایی و دقت حرکات چشم به طور قابل توجهی بر سرعت و اثربخشی خواندن فرد تأثیر می‌گذارد. در آموزش تندخوانی، هدف حرکت روان و سریع چشم‌ها در طول خطوط متن با حداقل نقاط تثبیت و کاهش رگرسیون (حرکات چشم به عقب) است. 

با این حال، بسیاری از افراد حرکات چشم ناهماهنگ یا نامنظمی دارند که باعث مکث‌های غیرضروری، مرور آهسته و دوباره‌خوانی مکرر می‌شود که مانع سرعت خواندن و درک مطلب می‌شود. تمرین اصلاح حرکت چشم با هدف آموزش و تقویت عضلات خارج چشمی، افزایش ردیابی بصری و بهبود هماهنگی بین چشم‌ها و مغز انجام می‌شود.

این تمرینات به چشم‌ها کمک می‌کنند تا روان‌تر در امتداد خطوط متن حرکت کنند، دامنه تشخیص در هر تثبیت را افزایش دهند و زمان صرف شده برای هر کلمه یا جمله را کاهش دهند. در نتیجه، افرادی که تحت اصلاح حرکات چشم قرار می‌گیرند، اغلب روانی در خواندن، پردازش سریع‌تر اطلاعات و حفظ بهتر را تجربه می‌کنند؛ بنابراین، اصلاح حرکات ناکارآمد چشم، پایه محکمی برای توسعه و تسلط بر مهارت‌های تندخوانی ایجاد می‌کند.

کلام آخر

تمرین اصلاح حرکت چشم یکی از روش‌های مؤثر برای بهبود عملکرد بینایی، کاهش خستگی چشم و افزایش تمرکز در امتحان به ویژه در هنگام مطالعه یا کار با کامپیوتر است. حرکات نادرست یا ناکارآمد چشم می‌توانند باعث مشکلاتی مانند دوبینی، کاهش سرعت خواندن، پرش از خطوط یا حتی سردرد شوند. با تمرین‌هایی که به‌طور خاص برای تقویت عضلات چشمی و هماهنگی بین دو چشم طراحی شده‌اند، می‌توانید دامنه حرکت، دقت تعقیب و ثبات تمرکز را بهبود داد. همچنین ما در در دوره‌های آموزش تندخوانی، به شما مهارت‌های اصلاح حرکت چشم را آموزش می‌دهیم تا عملکرد خود را در درس خواندن بهبود بخشید.